شهاب الدین نجفی/
جمعه‌شب گذشته بود که نامه جمعی از اهالی روستای تاریخی کنگ در اعتراض به احتمال تخریب بخش‌هایی از بافت این روستای هدف گردشگری در فضای مجازی منتشر شد؛ نامه‌ای که بازخوردهای متفاوتی در میان دوستداران میراث فرهنگی داشت و زمینه اعتراضات جدی‌تری را در شبکه‌های اجتماعی شکل داد. ماجرا اما گشایش یکی از محورهای طرح هادی این روستا عنوان شده بود؛ محوری که بدون توجه به ارزش ابنیه تاریخی این روستا، می‌توانست زمینه‌ای شود برای تخریب دست‌کم ۳۲بنای مسکونی و از میان رفتن یکی از محورهای ارزشمند این روستا. نتیجه اما اینکه صبح روز گذشته تعدادی از فعالان میراث فرهنگی مشهد برای جلوگیری از اقدامات تخریبی به این روستا رفتند و ضمن مشاهده وضعیت روستا و اقدامات انجام شده، جلسه‌ای با دهیار و اعضای شورای کنگ برگزار کردند.
نگرانی‌مان از بنیاد مسکن است
یکی از فعالان مردمی حوزه میراث فرهنگی درباره شرح اتفاقات روز گذشته در روستای تاریخی کنگ گفت: نگرانی از اجرای طرح هادی این روستای ارزشمند مدت‌هاست که با فعالان میراث فرهنگی همراه است. این نگرانی با توجه به عملکرد بنیاد مسکن تشدید می‌شود و وقتی عملکرد عجیب و غریب این بنیاد در تخریب بسیاری از بافت‌های ارزشمند روستاهای کشور را می‌بینیم، همواره نگران هستیم که همین طرح‌های غیرکارشناسی دامن میراث ارزشمند روستای کنگ را هم بگیرد.
مسعود نبی‌دوست همچنین از تلاش روز گذشته فعالان مردمی برای جلوگیری از این اتفاق نامبارک سخن به میان آورد و افزود: خوشبختانه با حضور در روستا متوجه شدیم که شورا و دهیاری تصمیم خود را برای تخریب این محور ارزشمند به زمان دیگری موکول کرده‌اند. صدالبته تمهیداتی برای تخریب ابنیه این محور در نظر گرفته شده بود که در جلسه‌ای درباره راهکارهای جایگزین این عمل گفت‌وگو و مقرر شد جمعی از فعالان حوزه مرمت نسبت به تدوین طرح جایگزین و رایزنی با نهادهای مربوطه اقدام کنند.
تأمل بیشتری خواهیم کرد
احتمال تخریب یک محور ارزشمند در روستای کنگ اما موضوعی بود که دهیار این روستا آن را حاصل یک مصوبه قانونی عنوان کرده و گفت: آنچه ما به دنبال آن هستیم، طرح مصوب بنیاد مسکن است که از سال ۸۸ تدوین شده و اجرای آن می‌تواند موجب رونق ساخت‌وساز در روستا شود.
سید مصطفی هاشمیان مقدم افزود: البته روز گذشته جلسات خوبی، هم با فعالان میراث فرهنگی و هم با نهادهای مربوطه برگزار کردیم که مقرر شد برای اجرای طرح، تأمل بیشتری صورت بگیرد.
وی اضافه کرد: تا انتهای هفته آینده منتظر برگزاری جلسه مشترک میراث فرهنگی و بنیاد مسکن هستیم تا نتیجه بازنگری اولیه خود را به صورت مکتوب به ما اعلام کنند. همچنین قول‌هایی از فعالان مردمی حوزه میراث گرفته شده تا توان فنی متخصصان حوزه بافت و مرمت را در اختیار این روستای ارزشمند قرار دهند.
محور جدید همه چیز را نابود می‌کند
دکتر محسن اکبرزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه چهره دیگری بود که روز گذشته در روستای کنگ حاضر شده بود. این کارشناس بافت و فعال حوزه میراث فرهنگی گفت: احداث این مسیر در دو ساحت، تخریب جدی و بازگشت ناپذیری دارد. نخست به واسطه درهم تنیدگی و کلاف شدگی خانه‌های موجود در حاشیه معبر فوق که محصول ساختار مطبّق روستای کنگ است، این تخریب به ناپایداری سازه‌ای خانه‌های بالادست منجر می‌شود که با توجه به نامعین بودن مکانیک خاک بستر، هزینه و توان استحکام‌بخشی بالایی را لازم دارد که جداره معبر را بسیار نازیبا و غیرقابل استفاده بهینه می‌کند. همچنین به سبب برفگیر و سیلابی بودن شکاف‌های عمودی، خطرات سازه‌ای و اجتماعی به همراه دارد.
وی همچنین عنوان کرد: در مرحله بعد مسئله تحریک تقاضای تخریب است. مشابه آنچه در بافت‌های تاریخی دیگر مانند اطراف حرم مطهر رضوی شاهد بودیم. در طرح‌های مشابه پلاک‌های مجاور معبر جدید با رشد قیمت مواجه می‌شوند و عدالت فضایی و تقاضای مردمی حکم می‌کند که دیگران هم از این مزیت بهره‌مند شوند که در نتیجه به تخریب کامل بافت در سال‌های آینده منجر خواهد شد.
اکبرزاده گام گذاشتن در این مسیر را مساوی با تخریب الگوی اقلیمی زیست کنگ و همچنین بالا رفتن روند فرسایش در این روستا عنوان کرد و گفت: همه این موارد، تنها سرمایه حقیقی کنگ را که ظرفیت گردشگری آن است، تباه خواهد کرد.
یک عزم ملی نیاز است
رئیس میراث فرهنگی شهرستان طرقبه شاندیز نیز با بیان اینکه «خوشبختانه اجرای هر گونه طرح تداخلی در بافت ارزشمند روستا متوقف است»، افزود: روز گذشته جلساتی داشتیم که طی آن مقرر شد هیچ‌گونه طرحی در این روستا بدون نظر شورای فنی میراث فنی اجرا نشود.
علی‌اکبر احمدزاده اضافه کرد: طرح اجرای محور مذکور بر اساس مصوبه بنیاد مسکن در سال ۸۸ پیگیری می‌شده است، اما به‌جهت پیگیری انجام شده دیگر جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد.
وی هرگونه اقدام آتی در روستای کنگ را منوط به نگاه و اعتبار ملی دانست و عنوان کرد: گستردگی و تنوع ابنیه و اعتبارات مورد نیاز ما را ملزم می‌کند که نگاهی ملی به روستای کنگ داشته باشیم و کمک کنیم تا قبل از هر گونه اقدامی، یک عزم ملی برای این روستا شکل بگیرد.
نظر شما